Se guardi Westland attraverso gli occhiali dell’agente di polizia Dominik, vedi sfruttamento e disperazione

[Archive](https://archive.ph/7kUbS)

Kijk je door de bril van politieagent Dominik naar het Westland, dan zie je uitbuiting en uitzichtloosheid

Goedkope arbeidskrachten – Met zijn Poolse achtergrond wordt agent Dominik vaak ingezet bij overlast door arbeidsmigranten uit zijn vaderland. Overlast? Uitbuiting zul je bedoelen.

“5221: sta in Monster op een fietspad bij een man en een vrouw in verwarde toestand. Staan te schreeuwen in het Pools. ‘Crazy crazy crazy.’”

Agent Dominik, stapvoets rijdend door de straten van Den Haag, buigt zich over de portofoon op zijn schouder: „5221 kom eens uit voor de 5241: „Heb je behoefte aan een Pools sprekende agent, kan ik je helpen?”

„5221: ze hebben net vervelend lopen doen tegen voorbijgangers. Vermoed dat het ons bekende stel is. Die zwerven hier al een tijdje rond. Spreken slecht Engels. Als jij kan steunen….”

„5241: Ja, ik kom eraan”.

Dominik drukt het pedaal in van zijn onopvallende surveillanceauto, een blauwe Opel Astra Turbo, en rijdt vlotjes naar de oprit van de A4 richting Monster, het Westland. Het is midden op de dag.

De 45-jarige agent, werkzaam bij de politie-eenheid Den Haag, hoort de samenleving wel eens zuchten als het over arbeidsmigranten gaat. Ruzies, openbare dronkenschap, migranten zwervend door het Westland. Burgers melden zulke overlast bij zijn politie-eenheid, maar hij merkt dat een deel van zijn collega’s er moeilijk raad mee weet. Want je gaat er als agent op af, maar je weet vaak al hoe het zal verlopen. Moeizaam gesprek vanwege de taalbarrière, gebrek aan vertrouwen. En wat je ook doet om te helpen, het voelt als „dweilen met de kraan open”.

Afgelopen winter trof Dominik samen met collega’s, onder wie enkelen van de gemeente en twee agenten uit Krakau, een ouder Pools stel aan in een tent in het bos achter de Uithof. Ze woonden er al maanden maar wilden niet weg, ondanks dat het bijna vroor, de tent in de modder stond, beiden onderkoeld waren en de man aan keelkanker leed, sondevoeding had en amper kon lopen. Ze wisten het stel de opvang in te praten. Toen Dominik laatst op de Poolse ambassade was, hoorde hij dat ze via de gemeente een huis hebben gevonden, in Delft.

Een succesje, heel af en toe. Maar kijk naar het groeiend aantal dakloze arbeidsmigranten in de regio, slapend in tentjes in parken, in portieken en in auto’s, of naar de cijfers van Oost-Europees-gerelateerde meldingen in het Westland – vrijwel dagelijks een overlast- of verkeersdelict, vaak onder invloed, of een diefstal of erger – en je ziet dat de kraan voorlopig nog niet dicht is. Integendeel.

En als je dan, zoals Dominik, poogt met de migranten in gesprek te gaan om te horen over hun omstandigheden – „kom, even buiten een sigaretje roken”, in het Pools – dan blijken ze niet alleen dader, maar ook slachtoffer. Dan blijkt dat ene delict, de overlast van een dakloze of dronken Pool, het residu van een geraffineerd economisch systeem waarin hun ellende steeds verder is ingekookt. Dat ene delict kun je dan zien als resultaat van langdurig uitknijpen en uitwringen door een deel van de uitzendbureaus waarvoor ze werken.

Arbeidsuitbuiting, dat is wat Dominik dagelijks ziet. Hij deed er onderzoek naar voor zijn onlangs afgeronde opleiding politiekunde. En hij hoopt dat de samenleving haar ogen ervoor opent, want in zijn ogen is het niets anders dan moderne slavernij.

Rendement

„Kijk, die daar zie je overal.” Rijdend naar de A4 wijst Dominik op twee busjes met Pools kenteken, geparkeerd voor een oud herenhuis. Ze zijn van een groot Pools vervoersbedrijf en veel uitzendbureaus hebben zulke busjes geleased, om hun werknemers binnen Nederland te vervoeren. Leasen vanuit Polen is goedkoper.

Kosten, daar draait het om aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Door die bril moet je kijken om te begrijpen wat je ziet.

Zou Dominik nu voor het herenhuis zijn auto parkeren en naar binnenlopen, dan treft hij vrijwel zeker arbeidsmigranten die het pand renoveren, mogelijk in opdracht van een uitzendbureau. De vraag is dan hoeveel ze van hun loon mogen houden en hoeveel ze moeten afstaan, voor reiskosten, pauze, ziekte of reparaties aan het huis waarin ze wonen via het bureau. Zou hij de arbeidsinspectie erbij halen om te controleren of ze verzekerd zijn, sociale lasten afdragen, zich aan de veiligheidsvoorschriften houden, dan is de kans groot dat de arbeidsinspectie een aantal boetes zou kunnen uitschrijven. Zulke zaken zijn extra kosten en bij een deel van de uitzendbureaus draait het „puur en alleen” om rendement.

Met die bril op begrijp je ook waarom Dominik bij een controle van arbeidsmigranten in hun woning naar aanleiding van een melding eens drugs op tafel vond. Amfetaminen. „Verstrekt door de coördinatoren van een uitzendbureau, om langer door te kunnen werken.”

En dan begrijp je ook waarom ze op werkplekken de machines soms sneller afstellen om de productienorm te verhogen. „Mensen zo goedkoop mogelijk zo hard mogelijk laten werken. That’s it.”

Dominik doelt niet op álle 750.000 arbeidsmigranten die in Nederland werken. Niet op de vestigingsmigrant die hij zelf was toen hij in 1988 van Polen naar Nederland kwam, noch op de kennismigrant: hoogopgeleid en met een goed netwerk. En evenmin op de seizoensarbeider: de student die of het gezinshoofd dat dankzij het vrije verkeer in de EU tijdelijk in Nederland verblijft en het verdiende geld spaart voor een huis of auto in het moederland.

Nee, zijn zorgen gaan over de ‘footloose’ migrant: de kwetsbaarste groep. Laag opgeleid, ongeworteld in Nederland, vaak ook in het thuisland, dikwijls jong en naïef en in zijn bestaan (inkomen, huisvesting) volledig afhankelijk van een van de 14.000 uitzendbureaus die Nederland telt en die volgens de wet zonder vergunning mensen aan het werk mogen zetten. Dan gaat het meestal om laagbetaalde, fysieke en ongeschoolde arbeid in de land- en tuinbouw, de bouwsector en de logistiek.

Je vindt dit type migranten in heel Nederland. Polen, Bulgaren, Roemenen. In het Westland, met veel glastuinbouw, werken volgens de officiële cijfers in totaal ruim 12.000 arbeidsmigranten, al zullen dat er in werkelijkheid veel meer zijn, want lang niet alle uitzendbureaus schrijven hun werknemers in bij de gemeente, ondanks de wettelijke verplichting. Van de migranten in het Westland wonen er officieel 4.500 in de gemeente zelf, zoals in speciale huisvesting, ‘Polenhotels’. Het overgrote deel woont in Den Haag, dikwijls in oude arbeiderswoningen toegewezen door een uitzendbureau, soms met zes tot tien onbekenden tegelijk, mannen en vrouwen door elkaar, soms voor 700 euro in de maand, per persoon, per kamer. Huizen met lekkages, schimmel, tocht, kapotte verwarming en elektra die bloot ligt.

„Als ik hier nu zou aankloppen,” zegt Dominik, een laatste blik werpend op het herenhuis voordat-ie het gaspedaal dieper intrapt richting Monster, „is de kans groot dat deze werknemers helemaal niets zullen verklaren. Dat ze verwijzen naar hun coördinator, die precies weet wat-ie wel en niet kan vertellen. En best kans dat ze ook geen identiteitsbewijs kunnen tonen.” Dat is soms afgepakt door een uitzendbureau, weet Dominik. „Krijgen ze pas terug als het werk af is.”

„5241 kom eens uit voor de 5221: „Waar ben je nu?”

Dominik buigt zich over de portofoon.”

„5241: Ik rij nu de A4 op.”

„5221: Begrijp uit het verhaal van de Poolse man en vrouw dat ze samen ‘bezig’ waren in de bosjes toen er mensen langsliepen. Dat vonden ze niet prettig en toen begonnen ze te schreeuwen. Ik stuur je de locatie.”

„5241: Ik ben er zo.”