Nei Paesi Bassi le chiese sono vuote, ma la comunità pentecostale cresce.

[Archive](https://archive.ph/EmZRf)

De kerken mogen in Nederland leeglopen, de pinkstergemeente groeit wel. Een van de meest conservatieve gemeenten, De Deur, komt in Zwolle bijeen voor de zomerconferentie. ‘Ik vind dat radicale wel prettig.’

‘God is fantastisch aan het werk in Nederland.’ In een grote feesttent op een braakliggend stuk grond in Zwolle nadert de Amerikaanse voorganger Jesse Morales op een maandagavond in augustus het einde van zijn preek. Drie kwartier eerder begon hij, een rustige cadans en zalvende stem, zijn volgelingen van pinkstergemeente De Deur toe te spreken tijdens de openingsdienst. Nu begint hij steeds harder en sneller te praten.

In hemdsmouwen wandelt hij weg van het gestoelte waarop zijn aantekeningen liggen, spreidt zijn armen en begint over geld schenken aan de kerk: ‘Geef vanuit je geloof, want God ziet alles. Jezus ziet wat je geeft. Als je op kleine momenten in je leven ontrouw bent, zie je dat op grote momenten terug. Ontrouw zijn heeft effect op je relatie met God.’

**Kort geknipt**

Er zitten zo’n duizend toehoorders op stoelen in een halve cirkel in de tent. De mannen zijn kort geknipt, de vrouwen dragen paardenstaarten of kleine vlechtjes. Omdat het ochtend is, wordt vrijetijdskleding gedragen. Veel polo’s met spijkerbroeken, degelijk schoeisel, hier en daar een T-shirt met de woorden ‘pray’ of ‘love Jesus’.

Morales vervolgt: ‘Doe je handen omhoog als je eens ontrouw was. De geest van God is hier. Toon hem je zonden en je krijgt redding en een eeuwig leven als gelovige.’ Voorzichtig gaan de eerste handen de lucht in.

Van de twee miljard christenen wereldwijd is volgens de World Christian Database inmiddels ruim een kwart volgeling van een pinkstergemeente. De pinkstergemeente in Nederland lijkt de enige groeiende christelijke geloofsgemeenschap van het land. Veel kerken liepen de laatste decennia leeg. Maar de pinkstergemeente groeit, al zijn exacte getallen moeilijk te noemen, vertelt hoogleraar Miranda Klaver, religiewetenschapper met als expertise charismatisch christendom.

‘Als onderzoekers worstelen we hiermee. Pinksterkerken doen lang niet allemaal aan ledenadministratie. Om het precieze aantal te weten, zouden we naar alle kerken moeten om koppen te tellen. Ik denk dat we het hebben over zeker tweehonderdduizend volgelingen in Nederland. Maar pin me er niet op vast. Het is nattevingerwerk.’

In Zwolle is tijdens de zomerconferentie een van ’s lands meest conservatieve pinkstergemeenten bijeen. De Deur, een gemeente die ook groeide; van een klein kerkje in Zwolle eind jaren zeventig naar ruim zestig kerken en een jaarlijkse vijfdaagse zomerconferentie met duizenden bezoekers in 2024.

**Gevulde bankrekening**

Volgelingen van een pinkstergemeente geloven in bekering en een persoonlijke relatie met Jezus. Het gaat vaak over de Heilige Geest, er wordt graag gepraat over bijzondere ervaringen, genezing en bevrijding van geesten. Je mag hier gerust bidden voor een royaal gevulde bankrekening, of voor persoonlijke voorspoed of genezing bij ziekte. Van volgelingen wordt gevraagd of zij eentiende van hun inkomen willen afstaan. Dat doen ze, vertellen ze op de conferentie, omdat ze het in honderdvoud terugkrijgen van God. Niet per se in geld (maar het kan wel), bijvoorbeeld in persoonlijke voorspoed of door het verdwijnen van een chronische ziekte.

De Deur komt officieel uit de Verenigde Staten. Volgelingen – disciples van God genoemd – komen ‘de fellowship’ veelal binnen nadat ze op straat zijn aangesproken door leden van de kerk. Het werven van leden op deze manier wordt evangeliseren genoemd.
De Deur wordt gezien als een pinkstergemeente maar ook als een nieuwe religieuze beweging, een term die in wetenschappelijke kringen wordt gebruikt om een groep of sekte aan te duiden. Deze evangeliegemeente heeft wel zwarte randjes.

**Sektarische ervaring**

Klaver noemt De Deur een hoogrisico-organisatie. ‘Er houdt niemand toezicht hier, dat is de makke. De pastor van de grootste kerk, die in Zwolle, is ook de leider in Nederland. Die valt direct onder de leider van The Door in Arizona. De leider wordt door volgelingen op een enorm voetstuk geplaatst. Mensen vragen hem om raad bij belangrijke beslissingen, ze belijden bij hem hun zonden. Hij heeft een status als God zelf. De Deur is bovendien soms in het nieuws met ex-leden die spreken over sektarische ervaringen. Dat zijn heftige verhalen.’

Klaver: ‘De Deur is conservatief, alsof je in de jaren vijftig in de kerk zit. De muziek is statisch. De Deur valt onder de extremen, het is een old school Amerikaanse versie van een pinksterkerk. Dat vind ik vervreemdend als ik kijk naar andere pinksterkerken die het goed doen.’

Veel bezoekers van de conferentie vertellen dat ze op een onstabiel moment in hun leven in contact kwamen met De Deur. Als alleenstaande tienermoeder, toen een ouder in de gevangenis zat of tijdens een depressie werden ze door volgelingen van De Deur uitgenodigd eens mee te gaan naar de kerk.

**Transformatiefabriek**

‘Dit is een transformatiefabriek’, vertelt voorganger Bert Fledderus van de kerk in Arnhem op de derde dag van de conferentie enthousiast in de Zwolse tent. ‘Je kunt hier binnenkomen als gangster of heroïneverslaafde, en een paar jaar later ben je pastor.’ Het woord pastor wordt door alle leden van De Deur op zijn Amerikaans uitgesproken. Als ‘paaster’ klinkt het.

‘Wij geloven dat zonden onze relatie met Jezus in de weg zitten, dat die zonden een muur vormen die staat tussen Jezus en onszelf’, vertellen vrienden Cliff Alimoestar (26, leraar Engels) en Christian Arenas (27, manager van een KPN-winkel) in de tent. ‘Daar werken we constant aan. We willen zo weinig mogelijk zondig leven.’

‘Daarom geloven wij dat roken, alcohol en drugs zonden zijn, net als seks voor het huwelijk en pornografie.’ Terwijl ze vertellen, komt er een constante stroom van vrienden voorbij. Ze schudden handen, geven boksen en omhelzen terwijl ze hun vrienden op de schouder slaan. Ze logeren samen in het Van der Valk-hotel in Zwolle om de hele week hier te kunnen zijn. De standpunten van De Deur op vlakken als homoseksualiteit en abortus zijn zeer behoudend. ‘Homoseksualiteit, daar zijn wij niet tegen. We zijn tegen de zonde op zich’, zeggen de twee vrienden in de tent.

‘De aantrekkingskracht van een kerk als De Deur is dat dit soort gemeenten warm overkomen, met aandacht voor het individu. Ze zorgen goed voor nieuwe leden, je hoort soms de term love-bombing, dat is een nieuw lid van een kerk overladen met genegenheid en aandacht’, vertelt Klaver, die zich in het bijzonder bezighoudt met Pinkstergemeenten. ‘Mensen die op zoek zijn naar een sociaal netwerk zullen zich hier snel thuis voelen. Het zijn gemeenten waar heel duidelijk is hoe het leven eruit moet zien.’

De Deur is een geïsoleerde groep, volgens Klaver. ‘Een vrij ouderwetse ook.’ Bij sommige pinkstergemeenten wordt het leven van Jezus gevierd met rookmachines, blijmoedige muziek en discolampen. In Zwolle hangt een zwart gordijn achter het podium, komt iedereen ’s avonds met jas en das naar de dienst (tijdens de ochtendbijeenkomsten van de conferentie is vrijetijdskleding gewenst) en is er van uitbundigheid weinig sprake. Mannen preken, vrouwen schenken hier de koffie en serveren koek en plakken botercake.

Joel Crosby (30) groeide op als een van de volgelingen van De Deur en ging vaak in de zomer naar de conferentie in Zwolle. Nu noemt hij zichzelf een ex-lid van de geloofsgemeente. Hij was 25 toen hij besloot niet meer naar de kerk te gaan. Over zijn ervaringen – en die van andere voormalige volgelingen – publiceerde hij begin augustus een boek, Achter gesloten deuren.

**Pastor**

De Deur noemt hij in zijn boek een sekte, hij stelt dat leden wordt ontmoedigd in contact te komen met mensen van buiten de kerk. ‘De Deur is eigenlijk helemaal geen kerk. Pastors hebben er geen enkele theologische achtergrond of opleiding, geen kerkelijk diploma. Als je binnen deze kerk niet doet wat de pastor zegt, word je als een rebel gelabeld en kom je onder discipline te staan’, vertelt hij.

Crosby’s ouders, zus en zwager besloten eerder al niet meer naar deze kerk te gaan, omdat Crosby’s zus zou zijn misbruikt door de voorganger van haar gemeente. Volgens de pastor was sprake van een relatie met wederzijdse toestemming. Dit leidde in 2022 tot een rechtszaak. De voorganger werd vrijgesproken door de rechtbank Zwolle.

Het klopt dat voorgangers van De Deur geen theologische achtergrond of opleiding hebben, bevestigt VU-wetenschapper Klaver. ‘Dat is juist heel mooi bij ons’, reageert Nomdo Schuitema (60). Hij was eerder missionaris op Aruba, voorganger in Utrecht en Leeuwarden, en is nu fulltime voorganger in Zwolle. Daarmee is hij een van de overheersende stemmen binnen De Deur.